Yalova’da CHP oy oranını koruyarak, üçüncü dönem belediye başkanlığını kazanmıştır. Burada AK Parti’nin her üç dönemde de yakın oy oranları ile CHP’yi takip ettiğini görüyoruz. 31 Mart 2024 Yerel Seçimlerinde CHP, 14 büyükşehir, 21 il, 337 ilçe ve 61 belde belediyesi olmak üzere toplam 433 belediye başkanlığı kazandı. 2019 Yerel Seçimlerinde toplam 252 olan CHP’li belediye sayısı, 181 artarak 433 oldu (%72 artış).
CHP 2019 seçimlerinde kazandığı belediyelere, ilave olarak, 3 büyükşehir, 11 il, 150 ilçe, 7 belde belediye başkanlığını daha katarak yerel seçimlerde tarihi bir başarısı çizgisi yakaladı.
Peki, CHP’nin kazandığı büyükşehir ve il/merkez belediyelerinin son 20 yıldaki oy ve parti değişimi nasıl oldu?
Bu değişimi ortaya koymak için öncelikle büyükşehirlerdeki değişim ele alınacaktır. Aşağıdaki tabloda yıllara göre Türkiye geneli partilerin “büyükşehir belediye başkanlığı” oy oranları verilmiştir.
Tablo 1. 2004-2024 Arası Türkiye Geneli “Büyükşehir Belediye Başkanlığı” İçin Verilen Oyların Yüzdeleri
Buna göre CHP’nin, büyükşehirolan illerdeki oyları ayrı olarak ele alındığında, oy oranı %37,8’den daha yüksek %41,9’dur. Büyükşehirlerde, CHP ile AK Parti arasındaki oy farkı Türkiye geneline göre daha da açılmaktadır.
2004-2024 döneminde AK Parti, en düşük oy oranını (%36,4) 2024 Yerel Seçimlerinde ve en yüksek oy oranını (%46,1) 2004 Yerel Seçimlerinde almıştır. CHP ise en düşük oy oranı 2004’te (%24,5) ve en yüksek oy oranı (%41,9) 2024’te almıştır. AK Parti büyükşehirlerde, son seçim hariç, yüzde 45 civarında tutarlı bir oy eğilim gösterirken, CHP’nin yükselen bir oy eğilimi gösterdiğini görüyoruz.
Bu seçimlerin dikkat çekici bir yanı da seçime katılım oranının düşük olması idi. Yukarıdaki tabloda benzer bir durumun 2004 yılında da olduğunu görüyoruz. Bunun birçok nedeni olabileceği gibi akla gelebilecek en somut nedenlerden bazıları, hemen 10 ay öncesinde bir seçim olması nedeniyle seçmenin sandıktan bıkkınlığı, Ramazan ayı olması, seçmendeki umutsuzluk ve mahalli idarenin seçmen tarafından yeterince önemsenmemesi olabilir. 2004 ile 2024 seçimlerinin düşük katılım açısından benzer noktalarının olup olmadığı da ayrıca ele alınabilir.
1. BÖLÜM: CHP’NİN KAZANDIĞI 14 BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE BAŞKANLIĞININ 2004-2024 DÖNEMLERİ ARASINDAKİ DEĞİŞİMİ
Bu bölümde CHP’nin kazandığı 14 büyükşehire yer verilmiştir.
- Adana Büyükşehir Belediyesi
Adana’da üç partinin belediye yönetiminde bulunduğunu görüyoruz. Son iki dönemde diğer iki partiye göre CHP daha yüksek oy oranları ile halk tarafından tercih edilmektedir. Ancak, MHP’nin kazandığı iki dönemde, ikinci parti CHP değil, AK Parti olması dikkat çekicidir. AKPArti’ninen güçlü olduğu 2004 döneminde büyükşehir yönetimi AK Parti’dedir.
2. Ankara Büyükşehir Belediyesi
Ankara Büyükşehir Belediyesi 2004 yılında %55,1 oy oranı ile AK Parti tarafından kazanılmıştır. Bu, aynı zamanda M. Gökçek’in, 3. dönem belediye başkanlığıdır. 2014 yılında CHP adayı Mansur Yavaş’a karşı, AK Parti, kıl pay payı seçimi kazanmıştır. 2019’da tekrar aday olan Yavaş, bu sefer, %50,9 oyla ve birkaç puan farkla, Ankara Büyükşehir Belediye başkanlığını kazanmıştır. 2024 yılında ise Mansur Yavaş 2019’daki oy oranını yaklaşık 10 puan artırmış ve T. Altınok’a karşı yaklaşık 28 puan fark atarak rekor bir oyla seçilmiştir. Mansur Yavaş diğer bazı CHP’li büyükşehir belediye başkanlarına kıyasla oyunu azaltarak değil arttırarak kazanmıştır. AK Parti’nin Ankara’da 2019’a kadarki hakimiyeti, Murat Karayalçın’ın adaylığı ile kesintiye uğrayacakken, CHP’de iki dönem Çankaya Belediye başkanlığı yapmış olan D. Taşdelen’in DSP’den aday olması ile AK Parti yoluna devam etmiştir.
3. Antalya Büyükşehir Belediyesi
Antalya Büyükşehir Belediyesinin son 5 dönem içinde AK Parti’den CHP’ye CHP’den AK Parti’ye geçtiği görülmektedir. CHP’nin AK Parti’ye oranla daha yüksek oylarla kazandığı ve en yüksek oyunu ise ittifaklar döneminde, 2019 yılında aldığı görülmektedir (%50,6). 2024’te ise mevcut CHP’li başkan Muhittin Böcek’in 2019’a göre yaklaşık 2 puanlık bir düşüşle kazandığı görülmektedir. AK Parti’nin 2019’a göre 6 puan oy kaybı yaşadığı görülmektedir.
4. Aydın Büyükşehir Belediyesi
Aydın Büyükşehir Belediyesi AK Parti’nin en güçlü olduğu 2004 döneminde AK Parti tarafından yüksek bir oyla kazanılarak (%45,4) yönetilmektedir. 2009 döneminden itibaren Özlem Çerçioğlu tarafından yönetilen Aydın 2009’da kıl payı kazanılmıştır. CHP Aydın’da en yüksek oy oranına ittifaklar dönemi 2019’da ulaşmıştır. 2024’te ise CHP Aydın’da 2019’a göre 3 puan daha düşük oy alarak kazanmıştır. Aydın 2014 yılında büyükşehir olarak seçime girmiş ve diğer büyükşehirler gibi sınırları da il mülki sınırlarına kadar genişlemiştir.
5. Balıkesir Büyükşehir Belediyesi
Üç partinin el değiştirdiği bir diğer il ise Balıkesir’dir. Balıkesir Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimleri milliyetçi, muhafazakâr seçmenin AK Parti ve MHP’li başkan adaylarına oy vermesiyle son 20 yılda 3 dönem AK Parti bir dönem de MHP’li başkanlar tarafından yönetilmiştir. Balıkesir’de rekabet yine çoğunlukla sağ partiler arasında geçmiştir. 2019 yılında Millet İttifakı İYİP adayını desteklese de kıl payı kaybedilmiştir. 2019 döneminde CHP adayı olarak adı geçen Ahmet Akın 2024’de CHP adayı olarak gösterilmiş ve İYİP’in 2019’da aldığı oydan yaklaşık 5 puan daha fazla alarak Balıkesir’i kazanmıştır. 20 yılın sonunda Balıkesir’in CHP tarafından kazanılması büyük bir başarı olarak değerlendirilmektedir. Balıkesir’de yaklaşık %10 oranlarındaki milliyetçi, muhafazakâr seçmen stratejik oy kullanarak Balıkesir’i CHP’ye kazandırmıştır.
6. Bursa Büyükşehir Belediyesi
Bursa Büyükşehir Belediyesi son 4 dönemdir AK Partili başkanlar tarafından yönetilmektedir. Bursa’da CHP her dönemde ikinci parti konumunda olsa da oy oranı %27-28 seviyelerindedir. 2019’da eski Nilüfer Belediye Başkanı Mustafa Bozbey’in aday gösterilerek, Millet İttifakı oylarıyla CHP’nin oy oranları %47 seviyelerine çıksa da kazanmaya yetmemiştir. 2024 yılında ise Mustafa Bozbey CHP’nin adayı olarak 2019’daki aldığı oy oranının neredeyse aynısını almış, ancak AK Parti’nin yaklaşık 10 puan seviyelerinde oy kaybetmesiyle kazanabilmiştir. Bursa’da Millet ittifakı perspektifinde oy verebilecek tüm seçmenlerin stratejik oyu ile CHP kazanabilmiştir.
7. Denizli Büyükşehir Belediyesi
Denizli Büyükşehir Belediyesi AK Parti’nin 2002’de tek başına iktidara gelmesiyle birlikte 4 dönemdir AK Partili belediye başkanları tarafından yönetilmektedir. Denizli’de tüm seçimlerde CHP en yakın ikinci parti konumunda olup her dönemde oy oranını arttırmışsa da kazanmaya yetmemiştir. CHP ta ki 2024 seçimlerinde AK Parti’nin %12’ler seviyesinde oy kaybetmesi ve 2019’daki Millet İttifakı oy oranını yaklaşık 4 puan daha arttırmak suretiyle kazanabilmeyi başarmıştır.
8. Eskişehir Büyükşehir Belediyesi
Eskişehir 1999-2011 yılları arasında DSP’li Büyükşehir Belediye başkanı olan Yılmaz Büyükerşen tarafından yönetilmiştir. 2024’e kadar CHP’li belediye başkanı olarak devam eden Büyükerşen’nin yönettiği Eskişehir’de AK Parti her dönemde ikinci parti ve oyunu kısmi de arttıran parti konumundadır. 2014 Yerel Seçimlerinde CHP’nin yeni yönetimi tarafından Yılmaz Büyükerşen yerine Ayşe Ünlüce gösterilmiş ve 2019’a göre yaklaşık bir puan daha düşük alınsa da AK Parti’nin yaklaşık 7 puanlık bir oy kaybı ile Eskişehir yeniden CHP tarafından kazanılmıştır.
9. İstanbul Büyükşehir Belediyesi
İstanbul Büyükşehir Belediyesi 2004-2014 dönemlerinde her seçimde oylarının birkaç puan daha arttırmak suretiyle AK Parti tarafından yönetilmiştir. Bu dönemde CHP’de oy oranı her seçimde arttırmış 2014’de Mustafa Sarıgül ile %40,1 seviyelerine ulaştırmıştır. 2019 döneminde Millet İttifakı adayı olarak Ekrem İmamoğlu iki turlu bir seçimle %54,2 oy oranı ile CHP’ye kazandırmıştır. 2019’da AK Parti’nin oy oranı 2014’e göre yaklaşık 3 puan gerilemiştir. 2024 seçimlerinde ise CHP adayı Ekrem İmamoğlu 2019’a göre yaklaşık 3 puan gerilese de AK Parti’nin de yaklaşık 6 puan gerilmesiyle İstanbul’u yeniden kazanmıştır. CHP’nin 20024’ten itibaren aldığı oy oranlarına bakıldığında CHP’nin aldığı oy oranlarının AK Parti’nin en güçlü yıllarında bile alınamadığı görülmektedir. Burada Ekrem İmamoğlu’nun halkla iletişimi, sempatisi ve hizmet başarısı seçmen nezdinde kabul edilmiş görülmektedir. Ayrıca ilçelerde ekibinden gösterdiği güçlü ve başarılı adaylar da İmamoğlu’nun büyükşehirdeki başarısına olumlu katkı vermiştir.
10. İzmir Büyükşehir Belediyesi
İzmir Büyükşehir Belediyesi CHP’nin kalesi olarak tanımlanan büyükşehirlerden biridir. Son beş dönemde de İzmir CHP tarafından yönetilmekte ve ikinci parti olarak da AK Parti gelmektedir. Bu beş dönemde, oylarda inişli çıkışlı bir dalgalanma olduğu görülmektedir. CHP en yüksek oy oranını 2019 döneminde Tunç Soyer ile almıştır (%58,1). 2004’ten 2019’a kadar Aziz Kocaoğlu tarafından yönetilen İzmir en düşük oy oranını 2004 seçimlerinde almıştır (%47,2). 2024 seçimlerinde ise CHP adayı Cemil Tugay 2019 seçim sonuçlarına göre 9 puan düşük alarak kazanmıştır. İzmir’in AK Parti adayı Hamza Dağ ise 2019 adayı Nihat Zeybekçi’ye göre %1,6 oy daha düşük almıştır.
11. Manisa Büyükşehir Belediyesi
2014 yılında büyükşehir olarak seçime giren Manisa Büyükşehir Belediyesi 2014’ten itibaren MHP’li başkanlar tarafından yönetilmektedir. 2019 Yerel Seçimlerinde Millet İttifakı olarak İYİ Parti %38,1 oy almıştır. 2024 Yerel Seçimlerinde ise CHP ittifak olmaksızın girdiği seçimlere %57,2 oy olarak Manisa tarihinde en yüksek oy oranı ile büyükşehir belediye başkanlığını kazanmış oldu. Bu büyük başarıda CHP genel başkanı Özgür Özel’in Manisalı olmasının etkisinin olduğu düşünülse de seçmenin 2019’da İYİ Parti’nin oy oranını yaklaşık 20 puan yükseltmesi Cumhur İttifakı seçmeninden blok oyların geldiğini göstergesidir. MHP oylarının yaklaşık 23 puan gerilemesi MHP yönetimindeki belediyecilik hizmetlerinden memnun olunmadığının göstergesidir
12. Mersin Büyükşehir Belediyesi
1994 yılında büyükşehir olan Mersin 2004’te ilk kez CHP tarafından yönetilmeye başlamıştır. Son 5 dönemin 4 dönemi CHP tarafından kazanılmıştır. 2014’te CHP’nin yaklaşık 3 puan farkla MHP kaybettiği Mersin 2019 yılında 17 puan artışla tekrar CHP yönetimine geçmiştir. 2019 yılında Millet İttifakı etkisi ile oluşan bu fark 2024’te 14,4 puan daha yükselerek, Mersin açısından rekor denilebilecek bir oyla kazanılmıştır. 2019 seçimleriyle gelen Vahap Seçer’in bu önemli başarısı tabanda yapılan seçmen ittifakı ve belediye hizmetlerinden memnuniyetle ilişkilendirilebilir.
13. Muğla Büyükşehir Belediyesi
Muğla da 2014 yılında büyükşehir olarak seçime giren illerdendir. Muğla büyükşehir olduğundan bugüne ve merkez ilçe konumundayken de CHP’li başkanlar tarafından yönetilmektedir. 2014 yılından itibaren en yakın ikinci parti AK Parti iken 2014 öncesinde diğer sağ partiler ikinci parti konumundadır. 2024 Yerel Seçimlerinde CHP %55 oy oranı ile en yüksek oy oranına ulaşmış ve 2019’a göre 19 puan daha yüksek oy almıştır. Muğla’da belirlenen aday Ahmet Aras’ın da eski başkan Osman Gürün’e göre daha güçlü tabanda seçmeni konsolide ettiği söylenebilir.
14. Tekirdağ Büyükşehir Belediyesi
Tekirdağ’da 2014 yılında büyükşehir olarak seçime giren bir ildir. Merkez belediye iken 2009’da CHP yönetimine geçmiş ve bugüne kadar da CHP tarafından kazanılmıştır. 2019’a göre CHP 1 puanlık bir oy kaybı ile büyükşehir belediyesini Candan Yüceer ile yeniden kazanmıştır. AK Parti’nin yaklaşık 8 puanlık oy kaybı da dikkat çekicidir.
Sonuç olarak; 2019’daki 11 büyükşehir belediyelerinden, Muğla, Mersin ve Ankara hariç Tekirdağ, İzmir, İstanbul, Eskişehir, Aydın, Antalya ve Adana’da oy kaybına rağmen CHP tarafından kazanılmıştır. İlk defa kazanılan Manisa, Bursa, Denizli ve Balıkesir’deki oy oranları dikkat çekici yüksekliktedir.
2. BÖLÜM: CHP’NİN KAZANDIĞI 21 İL BELEDİYESİNİN 2004-2024 DÖNEMLERİ ARASINDAKİ DEĞİŞİMİ
Bu bölümde de yine seçim yıllarına göre “belediye başkanlığı” Türkiye geneli sonuçlarına yer verilmiştir.
Tablo 2. 2004-2024 Arası Türkiye Geneli “Belediye Başkanlığı (İlçe+Belde)” İçin Verilen Oyların Yüzdeleri
Türkiye geneli belediye başkanlıkları sonuçlarında CHP ile AK Parti arasındaki oy oranı büyükşehir belediye başkanlığı sonuçlarına göre daha yakındır.
Bu bölümde CHP’nin kazandığı 21 il belediyesine yer verilmiştir.
1. Adıyaman Belediyesi
2004’ten beri AK Partili belediye başkanları tarafından yönetilen Adıyaman Belediyesi 2024 Yerel Seçimlerinde yüksek bir oy oranı ile CHP’ye geçmiştir (%49,7). En son 2014 yılında ikinci parti olan CHP’nin, 2024 adayının tüm toplum kesimlerini tabanda birleştirmek suretiyle bu oy oranına eriştiği söylenebilir. AK Parti’nin yaklaşık %26 oranındaki oy kaybı da göstermektedir ki CHP adayı blok olarak AK Parti seçmeninden oy almayı başarabilmiştir. CHP Adıyaman milletvekili Abdurrahman Tutdere’nin başkan adayı gösterildiği ilde, alınan oy oranı adayın onayladığının göstergesidir. Tüm zamanlarda yüzde 50’ler seviyelerindeki AK Parti oylarının yarı yarıya azalması, doğru aday profilinin yerel seçimlerde kazanmak için ne kadar büyük etkisi olduğunun göstergesidir.
2. Afyonkarahisar Belediyesi
Afyonkarahisar il belediyesi 2004’ten beri AK Parti tarafından yönetilmekte ve en yakın ikinci parti 2014’seçimlerine kadar da MHP’dir. 2019’da Millet İttifakı adayı İYİ Partiden gösterilmiş olup %38,6 oy almıştır. Belki de bu cesaretle seçmenler 2024 yılında da %50,7 oranında CHP adayını ittifak bile olmaksızın destekleyerek CHP adayını kazandırmıştır. Afyonkarahisar’da da CHP, milletvekili olan Burcu Köksal’ı göstermişti. Milletvekili olan adayların tanınırlık açısından yarışa bir sıfır önde başladığı söylenebilir. Bunu avantaja dönüştürmeyi başaranların da Adıyaman örneğinde görüldüğü gibi ipi göğüslediği görülmektedir.
3. Amasya Belediyesi
Amasya il belediyesi de son 20 yılda AK Parti ve MHP’li başkanlar tarafından yönetilen bir ildir. İkinci partinin bile sağ partiler olduğu görülen ilde CHP adayının %42,8 oy ile kazanması büyük bir başarıdır. AK Parti’nin oy kaybettiği ilde geçmişte CHP il başkanlığı da yapan CHP adayı Turgay Sevindi’nin sağ seçmenden blok oy alarak kazandığı görülmektedir.
4. Ardahan Belediyesi
Ardahan il belediyesi 2004 ve 2019’da CHP’li başkanlar tarafından yönetilmektedir. 2024 seçimlerinde CHP yaklaşık 6 puanlık oy kaybı ile yeniden kazanabilmiştir. AK Parti de 2019’daki oy oranını ancak muhafaza edebilmiştir. Bu durum başkan adayının fiili olarak Millet İttifakı seçmen oylarının tamamını konsolide edemediği söylenebilir.
5. Artvin Belediyesi
2004’ten beri CHP ve AK Parti arasında rekabetin yaşandığı Artvin’de CHP adayı 4 seçimi kazanırken AK Parti tek bir seçimi kazanmıştır.2019’da da CHP’nin %51 oy ile kazandığı ilde parti yaklaşık 6 puan oy kaybetmiştir. Gelecek seçimlerde de kıyasıya geçeceği tahmin edilen ilde CHP’li başkanının başarılı hizmetlerinin önemi ortadadır.
6. Bartın Belediyesi
Bartın’da 2004’teki DSP’li başkan adayının aldığı %60,7’lik oy oranından sonra 2024’te CHP’li adayın aldığı %51,3 oy oranı oldukça önemli bir orandır. İlde sol seçmenin uzunca bir dönem sağ parti adaylarını tercih ettiği görülmektedir. 2024’te CHP sol seçmen oylarını önemli ölçüde olarak kazanmıştır.
7. Bilecik Belediyesi
Bilecik il belediyesi 2019’daki CHP’nin aldığı oy oranından yaklaşık 2 puan daha düşük alınarak kazanılmıştır. Burada AK Parti’ni oy kaybı da önemli büyüklüktedir (8 puan). Genel olarak sağ, milliyetçi seçmenin yoğun olduğu ilde CHP’li adayın aldığı oy oranın seçmenleri önemli ölçüde birleştirdiği görülmektedir.
8. Bolu Belediyesi
Bolu il belediyesinin 2019’da %52,7 gibi yüksek bir oranla CHP tarafından kazanılması geçmişten beri AK Parti tarafından yönetilen bir belediye olması bakımından oldukça önem taşımaktadır. 2014 yılındaki %37,7 oranındaki CHP oyunu yaklaşık 32 puan daha yükselterek kazanılması ittifak modelinin olumlu etkilerinin yansıması olarak değerlendirilmelidir. Diğer parti seçmenleri blok olarak CHP’li adayda birleşerek il belediyesinin CHP’ye geçmesini sağlamıştır. 2024’te de mevcut adayın 2019’daki oy oranı korumayı başarması, AK Partinin 16 puanlık oy kaybına göre önemli bir başarıdır.
9. Burdur Belediyesi
Burdur il belediyesi 2014’ten itibaren CHP’li başkanlar tarafından yönetilmektedir. Ondan önce de rekabet hep AK Parti- CHP arasında geçmiştir. Burdur’da 2024’te 7 puanlık oy kaybı ile il belediyesi CHP tarafından kazanılmıştır. AK Parti’nin oy kaybı CHP’ye göre daha düşük olup oyunu önemli ölçüde diğer illere göre korumayı başarmıştır. Burdur’da da belediye başkanının başarısı önemli olup kolay el değiştirebilecek iller arasında yer almaktadır.
10. Çanakkale Belediyesi
Çanakkale 2004’ten beri CHP yönetiminde olan bir il belediyesidir. Ancak CHP 2024’te çok ciddi bir oy kaybıyla kazanabilmiştir (%21). 2019’daki Millet İttifakı oy oranı 2024’te CHP ve İYİ Parti arasında neredeyse eşitdüzeyde paylaşılmış ve ittifak oyunu daha da aşmıştır. Ancak bu ilde oy oranlarından seçmenin CHP adayı Muharrem Erkek’i yeterince benimsemediği ve desteklemediği görülmektedir.
11. Edirne Belediyesi
Edirne il belediyesi 2004 yılında ANAP’tan kazanılarak CHP’ye geçmiştir. O günden bugüne de CHP tarafından yönetilmektedir. Tüm seçimlerde AK Parti ile rekabet halinde geçen ilde CHP en düşük oy oranını 2004’te alınmıştır. 2024’te Edirne’de CHP ve AK Parti’de oylarını yaklaşık 2 puan yükselmiş ve rekabet durumunu korumuştur.
12. Giresun Belediyesi
Giresun da AK Parti- CHP rekabeti yaşanan bir il belediyesi. 2004’te AK Parti’de olan belediye 2009’da AK Parti’nin 4 puan oy kaybetmesiyle CHP’ye yüksek bir oranla geçmiştir. 2014’te ise CHP oy oranın korumuş ve AK Parti oy oranı 5 puan arttırsa da kazanmayı başaramamıştır. Millet İttifakının en güçlü olduğu 2019 seçimlerinde AK Parti’ye geçen belediye, 2024’te rekor denilebilecek bir oyla yeniden CHP’ye geçmiştir. AK Parti’nin 2024’teki oyu da 2019’a göre yaklaşık 12 puan daha düşüktür. Bu ilde de milliyetçi, muhafazakâr seçmenin oyunu almayı başarabilen aday profili kazanmayı başarabilmektedir.
13. Kastamonu Belediyesi
Kastamonu 1989’da SHP tarafından yönetilen bir il belediyesi olarak (%36,2) 30 yıl sonra yeniden %49 oy oranı CHP tarafından kazanılmıştır. AK Parti ve MHP’nin rekabet ettiği ilde CHP’nin seçmenin yarısının oyunu alarak kazanması büyük bir başarı olarak değerlendirilmelidir. CHP milletvekili olan Hasan Baltacı’nın yüksek oranla belediye başkanı seçilmesi tanınırlığına ve onaylanmasına bağlı olarak seçmeni tabanda konsolide ettiği görülmektedir.
14. Kırıkkale Belediyesi
Kırıkkale AK Parti ve diğer sağ partilerin yarıştığı bir il belediyesidir. 2019’da İYİ Partinin aday çıkardığı Kırıkkale ili %31,8 oyla kaybedilmiştir. 2024’de %49,9 oyla kazanılan ilde AK Parti yaklaşık 20 puan blok oy kaybederek ili CHP’ye bırakmıştır. CHP milletvekili Ahmet Önal’ın aday gösterildiği ilde, başarı adayın tanınırlığına ve onanmasına bağlı olarak kaçınılmaz gelmiştir.
15. Kırşehir Belediyesi
Kırşehir il belediyesi de genel olarak AK Parti, MHP ve CHP’nin rekabet ettiği bir ildir. 2009’da %32,8 oy alan CHP, 2019’da %44,8 oy ile ili kazanmıştır. Kırşehir il belediyesi ikinci dönemde oyunu arttırarak kazanılan nadir illerden birisidir. Yaklaşık 8 puan oy arttırarak kazanan CHP adayı Kırşehir’de önemli bir başarıya imza atmıştır. Mevcut başkan Selahattin Ekicioğlu ile girilen seçimde alınan bu başarı seçmenin hizmetlerden memnuniyeti ile açıklanabilir.
16. Kilis Belediyesi
Kilis dört dönem AK Parti yönetiminde olan bir il olarak 2024 yılında CHP’ye geçmesi CHP açısından önemli bir başarıdır. AK Parti’nin 2019’a göre yaklaşık 20 puanlık blok oy kaybetmesi CHP’ye bu başarıyı getirmiştir. CHP’nin 2004 yılındaki %30’lar seviyesindeki oy oranı %40’lara çıkararak AK Parti’nin oy kaybı Kilis’te fırsata çevrilmiştir. Ancak belediye başkanının başarısı çok önemli olacaktır. AK Parti seçmeninin bir bölümünün de oyunu alarak kazanılan ilde bu oyları ödünç alındığı unutulmamalıdır.
17. Kütahya Belediyesi
Kütahya, yüksek düzeyde oylarla, AK Parti ve MHP’nin ilk sıralarda rekabet ettiği bir il belediyesi olarak 2024 seçimlerinde minimal bir farkla MHP’den CHP’ye geçmiştir.
18. Sinop Belediyesi
Sinop’ta dört dönemdir CHP belediye başkanları görev yapmaktadır. Son üç dönemde istikrarlı bir oy oranı varken, 2024’teyaklaşık 7 puanlık bir düşüş olduğu görülmekte. Ancak bu düşüş, devamlı ikinci parti konumundaki AK Parti’ye geçiş yapmamıştır.
19. Uşak Belediyesi
Kütahya gibi Uşak da, AK Parti ve MHP’nin devamlı yarıştıkları bir il iken, 2024 seçimlerinde, CHP, 2004’ten bu yana hiçbir partinin almadığı yüksek bir oy oranı ile seçimi kazanmıştır.
20. Yalova Belediyesi
Yalova’da CHP oy oranını koruyarak, üçüncü dönem belediye başkanlığını kazanmıştır. Burada AK Parti’nin her üç dönemde de yakın oy oranları ile CHP’yi takip ettiğini görüyoruz.
21. Zonguldak Belediyesi
CHP ve AK Parti’nin dönüşümlü olarak belediye başkanlıklarını kazandığı bu ilde, 2024’te geçmiş seçimlere göre yine rekor bir oyla belediyeyi kazanmıştır. AK Parti oy oranının koruduğu için bu partinin seçmeni dışındaki seçmenin CHP’ye yöneldiği anlaşılmaktadır.
Sonuç olarak; mevcut CHP’li il belediyelerinden Ardahan, Arvin, Bilecik, Burdur, Çanakkale ve Sinop’ta oy kaybı yaşanarak, Bolu, Edirne, Kırşehir, Yalova ve Zonguldak’ta ise oy artışı yaşanarak kazanılmıştır. İlk defa kazanılan Adıyaman, Afyonkarahisar, Amasya, Bartın, Giresun, Kastomonu, Kırıkkale, Kilis, Kütahya ve Uşak il belediyelerinde alınan oy oranları da önemli büyüklüktedir.
3.BÖLÜM: CHP’NİN KAYBETTİĞİ İKİ BELEDİYEDE 2004-2024 DÖNEMLERİ ARASINDAKİ DEĞİŞİMİ
1. Hatay Büyükşehir Belediyesi
2014’te CHP tarafından kıl payı kazanılan Hatay, 2019 ittifaklar döneminde yaklaşık 14 puan daha arttırılarak CHP tarafından kazanılmıştır. 2024 seçimlerinde ise AK Parti oy oranını 2019’a göre yaklaşık 2 puan daha arttırarak CHP’ye karşı yeniden kazanmıştır. CHP’nin 2019’a göre yaklaşık 11 puan oy kaybetmesi seçilen başkan adayının iyi tespit edilemediğini ya da sürecin iyi yönetilemediğini göstermektedir.
2. Kırklareli Belediyesi
CHP’nin kazandığı illerden biri olan Kırklareli’nde son seçimi, daha önce iki kere aday olup kaybeden MHP adayı, Derya Bulut kazanmayı başarmıştır. Son iki dönemdir belediye başkanı olan ve 2024’te yine aday olan Mehmet Kesimoğlu, önceki döneme göre oyunu yükseltmekle birlikte, kazanmak için yeterli oyu alamamıştır.
Kaynak:
31Mart 2024 Yerel Seçimleri: https://secim.aa.com.tr/ (Erişim Tarihi: 1 Nisan 2024)
2004-2019 Yerel Seçimleri: https://www.ysk.gov.tr/tr/mahalli-idareler-genel-secimleri-arsivi/2650
Odatv.com
